O crnogorskom nacionalnom pitanju - Milovan Đilas

O crnogorskom nacionalnom pitanju je naslov kontroverznog članka Milovana Đilasa prvobitno objavljenog 1. maja 1945. u listu Borba. Pojedini autori su tokom 1990-ih i kasnije Milovana Đilasa optuživali da je izmislio crnogorsku naciju. Prema njihovim tvrdnjama, Đilas je promovisao anti-srpsku klimu svojim tekstom O crnogorskom nacinalnom pitanju. Mnogi ovaj tekst, bez sumnje pisan po Titovoj narudžbini i diktatu, smatraju danom zvaničnog rađanja crnogorske nacije. Izvod:

Crnogorci, nesumnjivo, pripadaju srpskoj grani južnoslovenskih plemena i naroda. U prošlosti, u osamnaestom, pa i na početku devetnaestog vijeka, Srbi u Srbiji bili su raja pod Turcima...Crnogorski seljaci, seleći se u druge krajeve (naročito u Srbiju), prenosili su duh otpora protiv turskog (islamskog!) feudalizma, bili su nosioci srpskih tradicija. Sa stvaranjem srpske nacije oni su se, nalazeći se zajedno sa srodnim seljaštvom, kada je otpočelo formiranje srpske nacije, u nju ulili i sa njom stopili...O formiranju nacija - srpske i crnogorske - u to vrijeme, razumije se, ne može biti ni govora. Ali iz gornjih činjenica su ljudi, koji nijesu znali zakone formiranja nacija, koji nijesu shvatili suštinu nacionalnog pitanja, izvukli zaključak da su Crnogorci 'najčistiji' Srbi, Crna Gora 'kolijevka' srpstva. To je poslužilo kao idejna osnova, kao opravdanje za prisajedinjavanje Crne Gore, za osporavanje nacionalnih prava Crnogorcima...