Vojvodstvo Serba austrijski - Isidor Nikolić (1849)

Isidor Nikolić rođen je 1806. godine u Srbobranu, u staroj plemićkoj porodici. Studirao je filozofiju i prava u Segedinu, Pečuju i Pešti, a onda stupio u državnu službu. I pre 1848. godine bio je poslanik na crkveno-narodnim saborima i aktivan u srpskom nacionalnom pokretu.Nakon propasti srpske revolucije 1848-49. godine, Isidor Nikolić bio je imenovan za vrhovnog župana u Bačkoj i Torontalskoj županiji i Vršačkom okrugu. Kao posledica ratnih dejstava i sloma revolucije javili su se u Vojvodini nemaština i glad, a situaciju je još pogoršalo širenje stočne kuge, kao i dodatni nameti za izdržavanje carsko-kraljevske vojske. Stanovništvo je masovno umiralo. Nikolić je iskoristio svoj položaj velikog župana da, bez traženja saglasnosti od vlade i cara, o državnom trošku nabavi i dostavi narodu velike količine hrane i žita. Izdejstvovao je obnavljanje oko 18.000 porušenih kuća i nekoliko crkava.

I sam je bio ktitor pravoslavne crkve u Srbobranu, a deo sredstava obezbedio je od austrijskog cara Franje Josifa Prvog, koji mu je bio lični prijatelj.U 47. godini otišao je u penziju s visokog državnog položaja, i posvetio se književnosti, a neke njegove rukopise objavila je Matica srpska, čiji je počasni član bio.Istorija ga pamti kao pojedinca koji je dao značajan doprinos stremljenju srpskog naroda u Ugarskoj ka slobodi i nacionalnim pravima.Umro je 1862. godine.

Sadržaj: Voivodstvo Serba austriiski: str. 1-2 ; Kratka povestnica Serba austriiski: str. 3-64 ; Voivodstvo u prizreniju političnomʺ: str. 64-71 ; I. Voivodstvo u smotreniju sprama cele Monarhìe i sredotočne vlasti: str. 71-75 ; II. Voivodstvo u smotrenìju sprama Ungarie, i Horvatsko-Slavonsko-Dalmatinske kraljevine: str. 76-92 ; III. Voivodstvo u smotrenìju teritoriuma: str. 92-151 ; IV. Voivodstvo u smotrenìju vnutreneg upravlenija: str. 152-175.